- Информация о материале
- Асель МУКАШЕВА
- 2173
Давайте поговорим о торгово-развлекательных центрах. Объяснить мою нелюбовь к ним непросто. А уж если жизнь собеседника протекает в пробках за рулем машины по дороге на работу и домой, если его город – это квартира, Мега по субботам и офис, а общество – это 3 друга и 4 члена семьи, и этим он счастлив, то и вовсе невозможно.
ТРЦ – это не просто коробки, обложенные паркингом, это новый образ жизни, новая культура.
Вашему вниманию на фотографии выше – Виктор Грюен, австрийский еврей, архитектор, который бежал от нацистов в США. Его принято называть отцом-изобретателем современных торговых центров.
Приехав в США, он не мог не заметить, что американская субурбия погибает в отсутствии хороших общественных пространств, тех, что окружали его на родине. И тогда он задумал для них то, что сегодня мы называем торгово-развлекательным центром. Вот только задумка его заключалась не в том, что мы имеем сегодня. Представляемое им пространство должно было стать городом в городе; тем, чем была агора в древнегреческих полисах.
Это должны были быть места, где люди встречали бы других людей, завязывали знакомства, формировали реалистичную картину окружающего мира. В таком месте люди должны были жить, лечиться, учиться, развлекаться, получать услуги и товары.
Но в итоге на свет явился рахитичный уродец – современный ТРЦ, где только и есть, что витрины, стоящие там с одной единственной целью – продать нам больше, чем нам на самом деле нужно. И люди с радостью начали поклоняться новому богу потребления.
В общем, за два года до своей смерти, в 1978 году, Грюен, признав, что его часто называют отцом ТРЦ, заявил, что он «отказывается от права на отцовство и не намерен платить алиментов этим бастардам, потому что они уничтожили наши города».
Тогда проблема ТРЦ в Штатах заключалась в том, что они привели к бесконтрольному разрастанию городов, вытравили жизнь из городских центров и пересадили всю Америку на машины.
Казахстанские же ТРЦ прочно прописались в самых центрах наших городов. Им отданы лучшие места.
Самая большая проблема кроется в том, что ТРЦ, в силу своих неограниченных ресурсов, привлекают огромное количество людей и имитируют общественное пространство. И мы легко это приняли.
Хорошее общественное пространство, каким, например, является рынок, учит нас самоорганизовываться, разговаривать, находить консенсусы, находить идеи и единомышленников, и просто быть счастливыми. Оно вырабатывает чувство долга и ответственности перед большим обществом, учит сожительствовать, понимать и принимать жизнь во всем многообразии. Торговые центры воспитывают в нас аморфность. Попробуйте лечь на пол или просидеть пару часов, попробуйте нарисовать агитирующий за что-нибудь плакат. Разница станет очевидна.
И вот еще – чтобы строить хорошие города, нужно питать любовь к левым идеям. Только так. А ТРЦ – это история о транснациональных корпорациях и местных олигархах. У них всегда есть эти «якорные арендаторы», они диктуют условия расположения и попросту не по карману малому предпринимательству. А поскольку мы – люди – рабы маркетинга и рекламы, то тянемся все стройными рядами в ТРЦ, где, как нам кажется, все лучшее, то бизнес в других местах в радиусе воздействия имеет все меньше шансов на успех. ТРЦ создают анклавы, горячие точки в городе, куда мы доезжаем на машинах. Они мешают сплетению органичной непрерывной городской ткани.
ТРЦ – это регуляторы. Мы не встречаем в алматинском «Есентае» тех людей, которых мы встретим в «Гульжане» на Встрече. Они четко разделяют нас на богатых и бедных. Когда мы приезжаем в чужой город, мы не идем в обезличенный ТРЦ, который и дома есть. Мы идем на улицы, в места скопления людей. В городах-ТРЦ никогда не будет туристов. Тысячи исследований доказали, что современный молодой человек не поедет в город, где нет хорошей уличной жизни.
Поэтому в городе-ТРЦ никогда не будет качественного человеческого капитала.
Наши дети, растущие в ТРЦ, не понимают такой простой вещи как… труд. Им кажется, что все растет на полках в супермаркете. Они понятия не имеют, откуда берется еда на столе, джинсы в шкафу и какой путь они проходят до кассовой стойки.
Астана – город холодный, поэтому ТРЦ нужны, да. Но не на каждом перекрестке и не 27 штук. Их нужно очень осторожно располагать. Они должны четко понимать свою роль и не быть высокомерными хозяевами города.
- Информация о материале
- Ануар КАЛИЕВ
- 2191
Прагматика межрегиональных отношений говорит о том, что высокая транспортная и социальная мобильность современного городского населения позволяет выстраивать эффективную систему трансграничного взаимодействия в самых различных сферах.
Принимая во внимание тот факт, что в современном мире основными рынками являются крупные мегаполисы, стоит отметить, что из 15 крупнейших городов России, в которых численность населения превышает один миллион, 8 находятся в непосредственной близости от казахстанской границы.
Для трети из них расстояние до Астаны намного меньше, чем до Москвы, например, Омск ближе к нашей столице более чем в 5 раз, Новосибирск в 3 раза, Красноярск в 2 раза, Челябинск в 1,7 раза, а Екатеринбург в 1,6 раза. При этом первые три города находятся на 2000 километров дальше от российской столицы, чем от Астаны.
Это огромный потенциал для экономического развития и самый объемный резервуар человеческих ресурсов для успешного роста и становления главного города нашей страны в качестве основного генератора глобальных перемен в Центральной Евразии.
В тоже время расстояние от двухмиллионного Урумчи – административного центра Синьцзян-Уйгурского автономного района КНР, до полуторамиллионной Алматы – нашей южной столицы, составляет чуть более 850 километров – это в 3,5 раза ближе чем до Пекина. Кроме китайского направления, Алматы может стать полюсом притяжения для талантливой молодежи и амбициозных бизнесменов из столиц других близлежащих государств. Так, протяженность автомобильного пути от южной столицы до Бишкека составляет чуть более 200 километров, до Ташкента – 850, до Душанбе – 1250, до Ашхабада и Кабула около 2000 километров.
В целом, Астана в силу географии и климатических особенностей может концентрироваться на привлечении ресурсов северо-западной части Центральной Евразии и позиционироваться как своего рода «северный Дубай» или «западный Сингапур».
В этом случае на первый план будут выдвигаться перспективы становления нашей северной столицы как финансово-экономического, торгово-транспортного и туристического центра региона.
Соответственно для Алматы наиболее выигрышной станет ставка на юго-восточное пространство региона и продвижение своего образа в качестве своеобразного «южного Амстердама» или «восточного Парижа».
Это позволит сфокусировать усилия на формировании имиджа южной столицы как одного из важнейших кластеров Центральной Евразии в культурно-образовательной, транзитно-логистической и торгово-туристической сфере.
Стоит отметить, что в современном мире формирование инвестиционно-привлекательных брендов городов как ключевых составляющих национального бренда является одним из главных факторов конкурентоспособности страны.
Если город слабо представлен на символической карте мира, то он фактически не существует в массовом сознании, а значит, неинтересен для потенциальных инвесторов и туристов. Таким образом, хроническая «символическая недостаточность» наших мегаполисов ведет к различным осложнениям и кризисам в реальном секторе экономики.
Будучи евразийскими городами, Астана и Алматы обладают неповторимым колоритом глобальных трансграничных возможностей и вдохновляющим сочетанием уникальных традиций Запада и Востока.
Сегодня наша северная столица является ярким воплощением энергии развития пробуждающейся Азии, получившей эффективное обрамление в строгих рамках западного рационального мышления и прагматичного восприятия реальности.
В свою очередь, наша южная столица наполнена особым отношением и любовью к культурным ценностям Европы, пребывая одновременно в трансцендентном пространстве восточной философии, пропитанной мудростью тысячелетий.
Современные евразийские города – это не механическое совмещение архитектурной стилистики восточных и западных городов, и не простое совместное проживание представителей азиатских и европейских этносов, а формирование совершенно нового институционального пространства, в котором созидается новая социокультурная реальность.
Евразийский стиль жизни – это не искусственное смешение форм и ни поверхностная эклектика теоретических построений, а глубинная трансформация и гармоничный симбиоз на генетическом уровне, когда качественные изменения рождает принципиально новый созидательный код глобальной цивилизации.
Это не пример из «элементарной арифметики», когда человек плюс конь – это традиционный всадник-номад прошлого, а технологии «физики высоких энергий» в гуманитарной сфере, в которой инновационное соединение элементов порождает уникальный цивилизационный феномен – «современного кентавра» – неономада.
Кентавр один из самых известных символов номадической цивилизации – своеобразный культурный трансформер прошлого, который можно с успехом использовать для актуализации современных трендов, связанных с последовательным развитием и усилением идеологии неономадизма.
Современному миру сегодня требуются люди-трансформеры, которые не просто формально знают и понимают теоретические постулаты и ценности представителей других этносов и религий, а были воспитаны и жили в мультикультурной среде на практике и с детства впитали реальный дух уважения к различным этническим и религиозным традициям.
Это главное конкурентное преимущество казахстанских городов, которое нужно системно и целенаправленно наращивать и продвигать на региональном и международном уровне.
Неономадический дискурс евразийства не оторванная от реальной жизни гипотетическая конструкция, а наиболее точное описание главной системообразующий идеи казахстанского общества и максимально прагматичный взгляд на его фундаментальные ценности.
Это исторический шанс для нашей страны, когда путеводные нити наших ведущих городов могут быть органично вплетены в ткань глобальных перемен, в которых на первый план все активнее выдвигаются универсальные принципы неономадики.
Традиционная индустриальная экономика – это во многом производная функция от физической географии. В современном постиндустриальном мире, когда цифровая экономика и электронная коммерция стремительно набирают вес, былая «тирания пространства» уже не актуальна, как не актуально «классическое евразийство».
Виртуальная реальность интернета диктует новый идеологический формат – «евразийский неономадизм», главными адептами которого станут техно-номады, погруженные в мир глобальной информационной цивилизации.
Эти цифровые неономады преобразует экономическую географию в совершенно новое измерение человеческой деятельности, лишенное привычных физических ограничений и логистики.
Цифровая и транспортная революция открывает уникальные возможности для системной трансформации Казахстана и усиления его позиций на международных рынках. В авангарде этих тектонических процессов будут неономады – технологические апостолы и идеологические сталкеры новой реальности.
- Информация о материале
- Ғалым ТӨРТҚАРИН
- 2379
Қыз-қырқын әдетте бойы ұзын жігіттерді жақсы көреді. Біреумен танысқысы келсе, алдымен «Бойы ұзын ба өзі?» деп қиыла сұрайтыны жасырын емес. Ежелден қалыптасқан қағида бар. Ұзын бойлы жігітке орта бойлы қыз керек. Егер бойдың биіктігі жігіттіктің өлшемі болса, бүгін нағыз жігіттер туралы әңгімелемекпіз.
Үш метр түрік, екі жарым метр шешен
Алып адамдар тек ертегілер мен мифтік аңыздардың ғана нысанасы емес екен. Адамзат тарихындағы әлемнің аса ұзын кісілері жөніндегі мәліметті тіркеушілер тізімнің басын түркиялық шаруа Гузканнан бастайды. Ел оған 1961 жылы ғана назар аударған. Гузканның әр қадамы екі метрге жуық болыпты. Бір жаққа асықса, сағатына он шақырым жерді өндіріп жүріп тастайтын көрінеді. Ал енді оның бойы 2 метр 95 сантиметр болған. Екінші орындағы қытайлық Чанг Джао Тайдың бойы – 2,88. Үшінші орынды ресейлік Федор Махнов иеленеді. Оның бойының биіктігі – 2,85. Германиялық неміс Краудың бойы – 2,75.
1918 жылы туып, 1940 жылы қайтыс болған америкалық Роберт Першинг Уэдлоудың бойы – 2,72.
Одан кейінгі 2 метр 63 сантиметрге дейінгі қатар тұрған үш орынның бәрі де АҚШ-тың үлесінде.
Алыптардың ең төменгі көрсеткіші болып есептелетін 2 метр 16 сантиметрге дейін 366 адамның тізімі берілген. Қазақстанда ғұмыр кешкен, бойы 2 метр 36 сантиметр әйгілі баскетболшы, шешен жігіті Уәйс Ақтаевтың өзі бұл тізімде 67-ші болып тұр.
Бүгінгі ұзын жігіттердің ішінде көп насихатталып жүргені – түрік Сұлтан Кесен. Оның бойы – 2,51.
Әлемдегі ең ұзын орыс Федор Махнов 1878 жылы туып, 1912 жылы қайтыс болған.
Федор тамақтанған кезінде мезгіліне он бес – жиырма жұмыртқадан жеген. Әр ішкенде екі-үш тәрелке тамақ ішкен. Өзінен 70 см аласа әйелі оған бес бала тауып беріпті. Бірақ олардың ешқайсысының бойы екі метрден аспапты. Кейін өмірден өткен соң Федордың скелетіне қызыққандар немерелерімен саудаласып, жүргізбейді екен. Ал жоғарыда аты аталған америкалық Роберт Першинг Уэдлоу 1940 жылы қайтыс болғанда қоштасу рәсіміне жиырма жеті мың адам жиналыпты. Бұлардың бәрі де елдің құрметіне бөленген.
Атақты баскетболшы, шешен жігіті Уәйс Ақтаевты қырқыншы-елуінші жылдар оқиғаларының куәгері болған алматылықтар жақсы біледі.
Ол 14 жасында отандастарымен бірге Орталық Азияға күштеп жер аударылған. Содан Қазақстанға келіп қоныс тепкен. Қарағандыдағы физкультура техникумында оқыған. Жер аударылғанына байланысты додаға көпке дейін еркін кіре алмаған. Өйткені, сыртқа көп шығуына тиым салынған. Өзі жастай қант диабеті ауруына шалдыққан. Кейін үйленіп, Грозныйға кетеді. Шешесі аласа бойлы, толық әйел болыпты. Ұлының бірде-бір ойынын қалт жібермейтін көрінеді. Тек әйгілі баскетболшыға шақ келетін спорт киімі оңайлықпен табылмайды екен. Уәйс Ақтаев 1930 жылы туып, 1980 жылы қайтыс болған. Грозныйда жерленген деседі.
Екі жарым метрге жуық бойы бар Уәйс өмірінде тауқыметті көп көріпті. Бұл алып адам жөніндегі аңыз дегенің жетіп артылады.
Бір аңызда, оны 1956 жылғы олимпиадалық ойындарға ұлтына бола қатыстырмаған делінеді. Әйтпесе, қатысу мүмкіндігі болыпты деседі. Бірақ ол КСРО құрамасының сапында ешқашан болмаған. Уәйстің ауыр атлетикамен айналысқан досы Ваха Эсембаевтың естелігіне сүйенсек, Лаврентий Берия тікелей осы мәселемен айналысыпты. «Фамилиясын Копелевич деп өзгертсін, сонда олимпиадаға жібереміз», – депті-міс талайды қан қақсатқан Ләкеңнің өзі. Әрине, бойы көк тіреген өр мінез шешен жігіті мұндай ұсыныстан бас тартқан.
Ұзындар мен ұлылар
Ұзындық жағынан қыз-қырқын да жігіт-желеңнен қалысқан емес. Адамзат тарихындағы ең ұзын әйел – қытайлық Лю Ю-цзин. Ол 1920 жылы туған, қайтыс болған жылы белгісіз. Бойының биіктігі 2 м 80 см болған. Одан соңғы орынды голландиялық Тринти Кивер (2, 55) иеленген. Кивер 1616 жылы туып, 1633 жылы өмірден озған. Ал әлем тарихындағы ең ұзын орыс әйел — Елизавета Лыско. Ол 1877 жылы туған. Қайтқан жылы белгісіз. Бойының биіктігі 2 м 27 см болыпты. Әлемнің ұзын адамдарын тіркеушілер бойының биіктігі екі метрден асатын екі жүзден астам әйелдің салақұлаш тізімін ұсынады. Ішінде Өзбекстанда тұратын орыс келіншектер де жүр.
Тарихқа көз жіберсек, ірі мемлекет қайраткерлерінің ішінде де алыптары аз емес екенін аңғарамыз. Ресей патшасы I Петрдің (1672-1725) бойы 2 метр 8 сантиметр, Римнің 235-238 жылдардағы императоры Максимин Фракиецтің бойы 2 метр 40 сантиметр, Францияның аса көрнекті мемлекет қайраткері, осы елдің 1959-1969 жылдардағы президенті Шарль де Голльдің (1890-1970) бойы 1 метр 98 сантиметр болған. Ал АҚШ-тың 1861-1865 жылдардағы президенті Авраам Линкольннің бойы 1 метр 93 сантиметр екен. 1865 жылы 14 сәуірде Вашингтондағы «Фора» театрында спектакль көріп отырған жерінде оққа ұшқан ол – АҚШ-тың бүкіл тарихындағы ең ұзын президент.
Алақаны – 31, аяқ киімі – 64!
Әрине, бұлардың көбісі өткен тарихтың еншісіндегі адамдар. Ал енді осы заманғы әлемнің ең ұзын адамы кім? Кейінгі уақытқа дейін қытайлық Бао Сишунь ең ұзын деп есептелген болса, кейін украиналық Леонид Стадниктің аты озды. Леонидтің осы арқылы «Гиннестің рекордтар кітабына кіргенін Би-би-си радиосы былтыр хабарлады. Бойының ұзындығы 2 метр 57 сантиметр. Бао Сишунның бойы 2 метр 36 сантиметр болатын.
Сишунға дейін жер шарындағы ең ұзын адам Тунистің тұрғыны Радхуан Чарбиб саналып келді. Ол қытай жігітінен бар-жоғы 2 миллиметрге аласа еді. Стадник көпке дейін ресми түрде мойындалмай келді. Өйткені діни танымы мықты жігіт біразға дейін Гиннес кітабының өкілдеріне бойын өлшеп көруге рұқсат бермепті. Қазақтар да «Бойыңды өлшеме, жаман болады» демей ме? Леонид жас кезінде соншалықты ұзын бала болмапты. Ата-анасы да орта бойлы кісілер екен. Он төрт жасында миына операция жасатыпты. Содан гипофизіне зақым келген болуы керек. Аяқ астынан бойы ұзара бастаған. Мамандығы – мал дәрігері. Аяғына 64 размерлі бәтеңке киеді. Сол аяқ киімнің өзі оңайлықпен табыла қоймай, қыста аяғын үсітіп алыпты.
Өзі Киевтен 200 шақырым жерде Житомир облысына қарасты бір ауылда тұрады. Үйдің малына қарайды. Соңғы оншақты жылда бой жағынан әлем рекордшыларының бәрін қуып жетті.
Үнемі бүгіліп жүреді. Есіктен екі бүктеліп кіреді. Үйінің ескі бөлігінің биіктігі – 2 метр 20 сантиметр. Ал жаңа бөлігі – 2 метр 60 см. Әлемдегі ең ұзын қол да соныкі. Алақанының ұзындығы – 31 сантиметр. Арақ мен темекіні ауызға алмайды. Тіпті, сыраны да татып көрмеген. Сірә, сонысы оңды болған. Құдай-ай, ана боймен арақ ішсе, не болар еді?! Жасынан спортпен айналысқан. Мектепті алтын медальмен, институтты қызыл дипломмен бітірген. Мал дәрігері бола тұра мамандығы бойынша жұмыс істеген жоқ. Себебі, сиырлар одан өлердей қорыққан.
Леонид әлемді шарлауды армандапты. Бірақ ешқайда шыға алмаған. Тіпті Мәскеуді де көрмеген.
Былай-былай шығайын десе, жеңіл машина түгілі автобусқа да сыймайды. Сондықтан ылғи да арбамен жүреді. Салмағы – 200 килограмм. Жолдастары ұялы телефон сатып алып берген екен, добалдай саусақтарымен тетіктерін баса алмаған соң, өздеріне қайтарып беріпті.
Бойының ұзындығына бола оны украиналық саясатшылар президенттікке кандидаттарды насихаттау жұмысына пайдаланғысы келіпті. Алып жігітке жарнама көтертіп жүргісі келген. Бұл «Саясат менің не теңім?» – деп бас тартыпты. Шешесі Галина Павловнаның бойы – бір жарым метр ғана. Кемпір байғұстың есіл-дерті – келін түсіру. Бірақ баласы үйленбей-ақ кетті.
Леонидтің керуеті екі керуеттен қосып жасалған. Жұдырығы бокс қолғабынан үлкен.
Ал жігіттің өзі аса жуан емес. Украина алыпқа 30 доллар мөлшерінде жәрдемақы төлейді. Осыдан он жыл бұрын ол Украинаның сол кездегі президенті Виктор Ющенкомен клиникалық ауруханада кездесіпті. Екеуі де емделіп жүргенде жолыққан. Ющенко да онымен кездесуге ынтазар болып жүр екен. Президент Леонидтің жағдайын сұрап, қамқорлыққа алуға уәде беріпті. Және уәдесінде тұрған көрінеді. Шешесінің де ауыратын аяғын емдетіп беріпті. Сырқатынан әбден зардап шеккен Леонид 2014 жылы қайтыс болған. Ол дүние салған соң түрік жігіті Сұлтан Кесен әлемдегі ең биік адам мәртебесін иеленді.
Қарағайдай қазақтар
Зерттеушілер әлемдегі ең ұзын адамдары көп ел ретінде Нидерландияны атайды. Бұл елдегілердің бойының орташа ұзындығы – 1 метр 80 сантиметр. Голланд әйелдерінің бойының орташа биіктігі – 168 сантиметр. Ал көпшілігіміз қытайларды аласа бойлы көреміз. Олай емес екен. Ең ұзын ерлердің тізімінде екінші болып, ал әйелдер арасында көш бастап тұрған солар.
Біздің қазақ та негізінен бойшаң халық. Ең ұзын қазақтың бірі – тұңғыш Олимпиада чемпионы Әлжан Жармұхамедовтің бойы – 2 метр 7 сантиметр.
Қаныш Сәтбаевтың бойының ұзындығына таң қалған шетелдіктер «Қазақтардың бәрі сіздей ме?» дегенде атақты академиктің «Менің халқым менен де биік» әрі тура, әрі ауыспалы мағынада жауап бергені туралы әңгіме елдің есінде шығар. Қазақ елінің басшысы болған Дінмұхаммед Қонаевтың Кремль қабырғасында тұрған көсемдердің бәрінен де биік көрінетінін ешкім де ұмытқан жоқ. Мұның бәрі жарасымды.
Қазақ халқының бойы да, ойы да биік екенін дәлелдеген басқа да қандастарымыз жетерлік. Әрине, бойдың ұзын болғаны жақсы-ақ. Бірақ бойы шамадан тыс биіктеп кеткен адамдар өзін қолайсыз сезінетіні тағы бар. Есікке үнемі басын ұрып алады. «Түйенің үлкені көпірден таяқ жейді» дейді қазақ мұндайда.
Тақырыптың тұздығы:
Екі суайт әңгімелесіп тұр.
– Менің әкем өте ұзын болған. Төбесі көкке сәл жетпей тұрады екен, – дейді бірі.
– Сонда сенің әкеңнің басына бірдеңе тиіп тұрмайтын ба еді? – деп сұрайды екіншісі. Бұлтты айтып тұрған шығар деп ойлаған бірінші суайт:
– Иә, иә, тигенде қандай! – дей беріпті.
Сонда анау:
– Ойбай-ау, ол менің әкемнің шапанының етегі ғой, – деген екен....